Notatki na temat Dzogczen zgodnie z cyklem Najsekretniejszej Esencji (transliteracja Wyliego. sNying thig). *tłumaczenie na podstawie tekstu angielskiego
Etymologia
Słowo dzogczen (Wyl. rDzogs chen) składa się ze słów [w transliteracji Wyliego] „rDzogs”, które oznacza „kompletny” oraz „chen”, które oznacza „wielki” lub „totalny”. Zgodnie ze starym przekazem buddyzmu tybetańskiego (Wyl. rNying ma) dzogczen jest „kompletny” ze względu na to, że posiada własny pogląd i unikalną terminologię, oraz praktykę, która prowadzi do kompletnego rezultatu jakim jest doskonałe oświecenie; jest „wielki”, ponieważ uważa się, że wszystkie dziewięć pojazdów (ścieżek, czyli jan) buddyzmu tybetańskiego, to stopnie do urzeczywistnienia „totalnego” znaczenia; nie są więc w żaden sposób „większe”.
Poglądem w dzogczen jest pierwotna czystość (Wyl. Ka-dak) podstawy (Wyl. Gzhi) oraz spontaniczne urzeczywistnienie (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) w samsarze (kołowrocie cierpień) lub w nirwanie (wyzwoleniu).
Praktyką w dzogczen jest dogłębne „przedarcie się” (Wyl. Khregs chod) przez umysł (Wyl. Sems), w celu odsłonięcia poglądu pierwotnej czystości (Wyl. Ka-dak), spoczywanie w tym poglądzie bez rozproszeń oraz „przekroczenie go” (Wyl. Thod rgal) w celu spontanicznego urzeczywistnienia (Wyl. Lhun-Grub).
Rezultatem dzogczen jest stan pierwotnego buddy (Wyl. Kun-tu bzang-po), który posiada potrójną naturę.
Terminologia
Kluczowymi terminami dzogczen są zawsze młodzieńcza waza ciała (Wyl. Gzhon-Nu Bum-sku) oraz pierwotna obecność (Wyl. Rig-pa).
Zawsze młodzieńcza waza ciała (Wyl. Gzhon-Nu Bum-sku) jest podstawą (Wyl. Gzhi). W tej podstawie przebywa pierwotna obecność (Wyl. Rig-pa). Jest dharmakają (pierwotnym buddą, Wyl. Kun-tu bzang-po).
Dharmakaja ma potrójną naturę:
– jest pierwotnie czystą (Wyl. Ka-dak) esencją (Wyl. Ngo-bo), która jest wolna od zjawisk i pusta (sanskryt. siunjata),
– ma spontanicznie urzeczywistnioną (Wyl. Lhun-Grub) naturę (Wyl. Rang bZhin), która jest przejrzystością,
– jest wszechobecną mocą (Wyl. Rtsal), która jest pełna współodczuwania.
Kolejnym ważnym słowem w dzogczen jest termin „zjawiska podstawy” (Wyl. Gzhi-sNang). Ponieważ „zawsze młodzieńcza waza” (Wyl. Gzhon-Nu Bum-sku) została rozbita, z powodu natury (Wyl. Rang bZhin) pierwotnej obecności (Wyl. Rig-pa) powstają zjawiska [postawy] (Wyl. Gzhi-sNang) wraz z mocą (Wyl. Rtsal), która pozwala je rozpoznać. Zjawiska podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) wygasają w pierwotnej czystości (Wyl. Ka-dak) dharmakai (Kuntu Zangpo), jeśli natomiast nie wygasną, zostają spontanicznie urzeczywistnione w nirwanie (co oznacza ostateczny powrót do dharmakai (Kuntu Zangpo).
Gdy podczas manifestowania się zjawisk podstawy nastąpi trzykrotny brak wyzwolenia [rozpoznania] (Wyl. Ma-Rig-pa), dojdzie wówczas do przekształcania się zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) w samsarę. Proces ten zachodzi w trzech etapach:
– jeśli nie rozpoznaje się esencji (Wyl. Ngo-bo) manifestujących się zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang), marigpa – brak wyzwolenia następuje po raz pierwszy; zjawiska podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) nie zostają wyzwolone w pierwotnej czystości (Wyl. Ka-dak) dharmakai;
– jeśli nie rozpoznaje się natury (Wyl. Rang bZhin) zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang), marigpa – brak wyzwolenia następuje po raz drugi; zjawiska podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) nie zostają spontanicznie urzeczywistnione (Wyl. Lhun-Grub) w stanie nirwany wraz z końcowym powrotem do stanu dharmakai (stanu pierwotnego buddy – Kuntu Zangpo);
– marigpa – brak wyzwolenia następuje po raz trzeci, jeśli nie rozpozna się dzięki mocy (Wyl. Rtsal) spontanicznego urzeczywistnienia (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) w celu końcowego powrotu do stanu dharmakai. Umysł – sem zaczyna doświadczać zjawisk podstawy jako dualistycznie oddzielonych, aż zostają one w końcu przekształcone z czystych form buddów i świateł pięciu pierwotnych mądrości w samsaryczne formy pięciu żywiołów (przestrzeni, wiatru, ogienia, wody, ziemi), w wyniku czego następuje odrodzenie w jednym z sześciu światów samsary zgodnie z procesem dwunastu ogniw współzależnego powstawania.
Istnieje osiem sposobów manifestowania się spontanicznego urzeczywistnienia (Wyl. Lhun-Grub) w nirwanie (całkowite oświecenie), lub w samsarze (odrodzenie w jednym z sześciu światów):
1) wszechobecna moc (Wyl. Rtsal) współczucia dla czujących istot,
2) pięć świateł pięciu mądrości przenikających wszystkie zjawiska,
3) pięć mądrości w stanie poza myślami,
4) zjawiska przenikające przestrzeń w postaci gniewnych i łagodnych form buddów,
5) wolność od dualizmu, gdzie nie ma rozdziału pomiędzy doświadczającym a doświadczanymi zjawiskami,
6) wolność od skrajności, gdzie nie ma błędów popadnięcia w niezrozumienie (środkowej ścieżki madhjamaki),
7) wrota pierwotnej mądrości (Wyl. Dag-pa Ye-shes) nirwany, gdzie czyste zjawiska manifestują się powyżej (w przestrzeni),
8) wrota nieczystej samsary, gdzie sześć światów i przebywające w nich czujące istoty manifestują się poniżej (w przestrzeni).
Terminologia w dzogczen różni się od terminologii stosowanej w doktrynie czittamatry, ponieważ pierwotna czystość (Wyl. Ka-dak) podstawy (Wyl. Gzhi) oraz spontaniczne urzeczywistnienie (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) przekraczają umysł (Wyl. Sems) wraz z jego mentalnymi konstrukcjami, takimi jak dualizm, czyli doświadczanie zjawisk w oddzieleniu od doświadczającego. Umysł (Wyl. Sems) zgodnie z czittamatrą dzieli się na osiem typów świadomości takich jak świadomość wszechpodstawy (sanskryt. Alaja Widżniana), świadomość bezpośrednia i sześć świadomości zmysłowych (dotyku, węchu, wzroku, słuchu, zapachu i myślenia). Tymczasem w terminologii dzogczen umysł ten (Wyl. Sems) manifestuje się jedynie podczas ostatniego, trzeciego braku wyzwolenia (Wyl. Ma-Rig-pa), co ma miejsce tylko w wypadku nie osiągnięcia spontanicznego urzeczywistnienia (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy – z powodu drugiego braku wyzwolenia (marigpy) i tylko po nie rozpoznaniu pierwotnej czystości (Wyl. Ka-dak), co spowodowane jest pierwszą marigpą.
Terminologia dzogczen różni się od terminologii stosowanej w doktrynie madhjamaki ze względu na to, że w praktyce dzogczen rozpoznaje się pierwotną czystość (Wyl. Ka-dak) zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi) i doskonali się spontaniczne urzeczywistnienie (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy (Wyl. Gzhi-sNang) bezpośrednio i doświadczalnie, poza konceptualnie, w stanie wolności od wszelkich zaciemnień, rozproszeń i wypaczeń, oraz jakichkolwiek mentalnych skrajności, jak eternalizm czy nihilizm.
Praktyka i rezultat
Tam, gdzie jest umysł (Wyl. Sems) nie ma oświecenia (Wyl. Ma-Rig-pa). Gdy pierwotna obecność (Wyl. Rig-pa) wyzwoli się z umysłu (Wyl. Sems), używana jest do praktyki Wielkiej Doskonałości (dzogczen), aż do uzyskania doskonałego oświecenia.
Praktyka trekczö (Wyl. Khregs chod), po dogłębnym „przedarciu się” przez umysł dzięki pouczeniom na temat pierwotnej świadomości – rigpy, odsłania pogląd pierwotnej czystości (Wyl. Ka-dak), który wykracza poza konceptualność; dzięki ustabilizowaniu się w poglądzie podczas procesu umierania osiąga się rozpuszczenie w dharmakai (Pierwotnym Buddzie, Kuntuzangpo); uczyniło tak i czyni aż do chwili obecnej wielu mistrzów dzogczen, którzy przed rozpuszczeniem się w dharmakai manifestują tęczowe ciało (Wyl. 'Ja-lus).
Gdy pogląd o pierwotnej czystości zostanie już ustabilizowany, zostaje on przekroczony dzięki praktyce tögal (Wyl. Thod rgal ), która owocuje spontanicznym urzeczywistnieniem (Wyl. Lhun-Grub). Stosowane w niej cztery wizje (Wyl. Snang ba bzhi) prowadzą do doświadczenia trzech kai (nirmanakai, sambhogakai i dharmakai). Dzieje się to już w tym życiu, lub podczas procesu umierania, w czasie bardo dharmaty (Wyl. Chos-nyid Bar-do), gdy urzeczywistniana jest sambhogakaja. Stabilne przebywanie w spontanicznym urzeczywistnieniu (Wyl. Lhun-Grub) prowadzi do zamanifestowania w jednym żywocie świetlistego ciała [ciała światła] (Wyl. A’od-Phung); służy ono jako tzw ciało wielkiego przeniesienia (Wyl. Pho-Ba Ch’en-Po) dla pożytku wszystkich czujących istot. Padhmasambhawa, Wimalamitra i tybetański mistrz Czetsun Senge Łangczug osiągnęli dzięki togal ciała światła (Wyl. A’od-Phung) i dzięki temu mogli używać ciała wielkiego przeniesienia.
Ci spośród praktykujących dzogczen, którzy nie urzeczywistnili dharmakai dzięki praktyce trekczö w czasie procesu umierania, lub nie urzeczywistnili sambhogakai na drodze praktyki tögal w czasie stanu pośredniego bardo dharmaty (Wyl. Chos-nyid Bar-do), mają możliwość osiągnięcia nirmanakai podczas stanu pośredniego bardo stawania się (Wyl. Srid-pa’i Bar-do), co zaowocuje odrodzeniem w czystej krainie buddy, lub – z wyboru – w świecie ludzi, gdzie będą praktykować dzogczen.
Aby praktykujący mógł zostać wprowadzony w pierwotną obecność – rigpę, w dzogczen potrzebne są tzw. trzy prawdziwe rzeczy (Wyl. Tshad ldan gsum):
1) prawdziwa inicjacja od wykształconego, biegłego w praktyce mistrza (Wyl. Bla ma byin rlabs tshad ldan);
2) prawdziwe, szczere oddanie ucznia, jego otwartość (Wyl. Slob ma mos gus tshad ldan);
3) prawdziwe pouczenia pochodzące od nieprzerwanej, prawdziwej linii przekazu (Wyl. Brgyud pa’i gdams ngag tshad ldan).
W porównaniu z tantrami jogi najwyższej (ang. the highest yoga tantra) dzogczen jest wyjątkowy, posługuje się bowiem praktyką tögal (Wyl. Thod rgal ), która zawiera metody czterech lamp (Wyl. Sgron ma bzhi): tu pracuje się z ciałem za pomocą kanałów światła, kropli światła i naturalnie przejawiającej się, pierwotnej mądrości. Metody te służą urzeczywistnieniu tzw. czterech wizji (Wyl. Snang ba bzhi), które przynoszą doświadczenie podobne do tego, jakie napotyka się w stanie bardo dharmaty (Wyl. Chos-nyid Bar-do); chodzi o świetlisty stan przejściowy pomiędzy śmiercią a następnym odrodzeniem.
Wyróżnia się następujące cztery lampy (Wyl. Sgron ma bzhi):
1) Dalekosiężna lampa wody (Wyl. Rgyang zhags chu yi sgron ma). Jest niczym brama, dzięki której ujawnia się powstawanie (pozostałych trzech lamp) przy pomocy oczu. Oczy współpracują z kanałami światła (Wyl. 'Od rtsa).
2) Lampa podstawowej przestrzeni wszechobecnej świadomości [wszechobecności] (Wyl. Rig-pa dbyings kyi sgron ma), na bazie której powstają zewnętrzne zjawiska (przestrzeń projekcji, w której ujawniają się dwie poniższe lampy).
3) Lampa pustych sfer życiowych esencji [thigle, bindu] (Wyl. Thig le stong pa’i sgron ma), która działa wspierająco wobec powstawania zjawisk. Są to krople kolorowego światła: thigle, które łączą się lub formują grupy. Ta lampa działa wewnątrz drugiej lampy.
4) Lampa naturalnie przejawiającej się mądrości (Wyl. Shes rab rang byung gi sgron ma), która sama w sobie nie ma działania „oświetlającego”, lecz jest naturalnie przejawiającą się pierwotną mądrością.
Wyróżnia się następujące cztery wizje (Wyl. Snang ba bzhi):
1) Bezpośrednie urzeczywistnienie rzeczywistości samej w sobie[Dharmaty] (Wyl. Chos-nyid mngon sum), które ma miejsce, gdy rzeczywistość postrzegana jest w sposób bezpośredni, co otwiera wrota do czystych krain, tzn. pozostałych wizji.
2) Powiększające się doświadczenie (Wyl. Nyams gong 'phel ba), które stopniowo odsłania różne zjawiska, aż po wizje nirmanakai.
3) Świadomość osiąga pełną dojrzałość (Wyl. Rig-pa tshad phebs), która prowadzi do wizji sambhogakai,
4) Rozpuszczenie mentalnych projekcji [wyczerpanie wszystkich zjawisk]. Rozpuszcza się nawet, samo w sobie, skupienie na rzeczywistości – wkraczamy wówczas w wizję dharmakai (Wyl. Chos-nyid du 'dzin pa tsam yang zad pa).
Źródła
1. Longchen Rabjam, Tulku Thondup: „The Practice of Dzogchen”, Snow Lion Publications, 2002, ISBN 1559391790.
2. Jamgön Kongtrul Lodrö Tayé, Sarah Harding: „The Treasury of Knowledge: Book Eight, Esoteric Instructions, A Detailed Presentation of the Process of Meditation in Vajrayana”, Snow Lion Publications, 2007, ISBN 1559392843.
3. Sogyal Rinpoche: „Tibetan Book of Living and Dying”, HarperCollins Publishers, 1993,
ISBN-13 9780062508348.
Cześć notatek np. o czterech wizjach togalu, jest na podstawie książki „The Treasury of Knowledge: Book Eight, Esoteric Instructions, A Detailed Presentation of the Process of Meditation in Vajrayana” z części poswieconej ningmapie, która była tłumaczona z tybetańskiego przez Sarah Harding w Bhutanie na podstawie wskazówek Gangtenga Rinpocze.
Wersja angielska.
Notes on Dzogchen according to Innermost Essence (Wylie. sNying thig)
Etymology
Dzogchen (Wyl. rDzogs chen) contains Wylie words „rDzogs” which means „complete” and „chen” which means „great” or „total”. According to Tibetan Buddhism of the ancient tradition (Wyl. rNying ma) Dzogchen is „complete” because has one’s own view with unique terminology, one’s own practice and the complete result of the Perfect Enlightenment and is „great” because all Nine Yanas („vehicles” to enlightenment) within Tibetan Buddhism are not „greater” but are steps to the realization of its „total” meaning.
The view is the primordial purity (Wyl. Ka-dak) of the Basis (Wyl. Gzhi) and spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) of the Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) for Samsara or for Nirvana.
The practice is thoroughly cutting through (Wyl. Khregs chod) the Mind (Wyl. Sems) to reveal the view of primordial purity (Wyl. Ka-dak), remain in it without errors and directly cross over (Wyl. Thod rgal) it bringing the realization of spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub).
The result is the return to Priomordial Buddha (Wyl. Kun-tu bzang-po) with its Threefold Nature.
Terminology
The key terms of Dzogchen are the „Youthful Vase Body” (Wyl. Gzhon-Nu Bum-sku) and the Pristine Awareness (Wyl. Rig-pa).
The „Youthful Vase Body” (Wyl. Gzhon-Nu Bum-sku) is the Basis (Wyl. Gzhi) with the Pristine Awareness (Wyl. Rig-pa) which is dwelling at the Basis (Wyl. Gzhi) as the Dharmakaya (Priomordial Buddha, Wyl. Kun-tu bzang-po) with its Threefold Nature:
-primordially pure (Wyl. Ka-dak) Essence (Wyl. Ngo-bo) not established as phenomena (the emptiness),
-spontaneously accomplished (Wyl. Lhun-Grub) Nature (Wyl. Rang bZhin) (the clarity),
-omnipresent Power (Wyl. Rtsal) (the compassion).
Important is also the term the „Appearances of the Basis” (Wyl. Gzhi-sNang).
„Having broken” the „Youthful Vase Body” (Wyl. Gzhon-Nu Bum-sku) because of the Nature (Wyl. Rang bZhin) of the Pristine Awareness (Wyl. Rig-pa) arise the Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) with the Power (Wyl. Rtsal) to recognize them. The Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) ceased in themselves into primordial purity (Wyl. Ka-dak) of Dharmakaya (Priomordial Buddha, Wyl. Kun-tu bzang-po) or if they didn’t cease, they are spontaneously accomplished (Wyl. Lhun-Grub) for Nirvana with the final return also to Dharmakaya (Priomordial Buddha, Wyl. Kun-tu bzang-po).
If during the manifestation of the Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) there will be threefold Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa) this causes the transformation of the Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) for Samsara according to following scheme:
-not recognizing the Essence (Wyl. Ngo-bo) of the Appearances of the Basis, they are not ceased in themselves into primordial purity (Wyl. Ka-dak) of Dharmakaya (Priomordial Buddha, Wyl. Kun-tu bzang-po) but the first Unenlightnement (Wyl. Ma-Rig-pa) take place,
-not recognizing the Nature (Wyl. Rang bZhin) of the Appearances of the Basis, they are not spontaneously accomplished (Wyl. Lhun-Grub) for Nirvana with the final return to Dharmakaya (Priomordial Buddha, Wyl. Kun-tu bzang-po) but the second Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa) take place,
-not recognizing by the Power (Wyl. Rtsal) the spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) for Nirvana of the Appearances of the Basis in order to final return to Dharmakaya, there is the third Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa) which causes the arising of the (dualistic) Mind (Wyl. Sems) that apprehends the Appearances of the Basis (in forms of the five lights of five wisdoms and the buddha-bodies) as other than an apprehender with their final transformation into the five elements (space, wind, fire, water, earth) and the gross bodies of Samsara until one take a rebirth in one of the six realms of Samsara according to the process of 12 links of Dependent Origination.
There are the Eight Modes of Arising of Spontaneous Accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) for Nirvana (complete enlightenment) or for Samsara (rebirth in one of the six realms):
1) as the Power (Wyl. Rtsal) with the compassion towards sentient beings,
2) as the five lights of the five wisdoms pervading all appearances,
3) as the five wisdoms in the state beyond thoughts,
4) as the peaceful and wrathful buddha-appearances pervading the space,
5) as the non-duality (Wyl. gNyis-Med) with no recognition as an apprehender and the apprehended,
6) as the liberatation from extremes (deviations from Madhyamaka) from the spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub),
7) as the door of Pristine Wisdom (Wyl. Dag-pa Ye-shes) of Nirvana with the originally pure appearances (of Nirvana) appearing above (in the space),
8) as the door of impure Samsara with the appearances of six realms and its sentient beings appearing below (in the space).
The terminology of Dzogchen differs from Cittamatra because the primordial purity (Wyl. Ka-dak) of the Basis (Wyl. Gzhi) and the spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) of the Appearances of the Basis
(Wyl. Gzhi-sNang) transcend the Mind (Wyl. Sems) and its mental events including the duality between the apprehender and the apprehended. The Mind (Wyl. Sems) is associated only with the Eight Consciousnesses, which according to Cittamatra or Shentong are the allbasic consciousness (Alaya Vijnana), the direct consciousness and the six consciousnesses of senses. According to terminology of Dzogchen this Mind (Wyl. Sems) arises only during the last third Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa) which took place only after not spontaneously accomplishing (Wyl. Lhun-Grub) the Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) because of the second Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa) and only after not recognizing the primordial purity (Wyl. Ka-dak) because of the first Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa).
Dzogchen terminology differs from Madhyamaka theories because the practice of Dzogchen realizes the primordial purity (Wyl. Ka-dak) of the Basis (Wyl. Gzhi) and perfects the spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) of the Appearances of the Basis (Wyl. Gzhi-sNang) directly and empirically free from discrimination, conceptuality and all extremes of nihilism and eternalism.
Practice and Result
Whatever is the Mind (Wyl. Sems) there is the Unenlightenment (Wyl. Ma-Rig-pa). When the Pristine Awareness (Wyl. Rig-pa) becomes free from the Mind (Wyl. Sems) it is used during the practice until the Perfect Enlightenment according to Dzogchen.
The practice of Trekchö, after „thoroughly cutting through” (Wyl. Khregs chod) the Mind (Wyl. Sems) by the Introduction in the Pristine Awareness (Wyl. Rig-pa), reveals the view of primordial purity (Wyl. Ka-dak) beyond conceptual elaboration and because of a stability in it during the process of one’s own death one attains dissolution into Dharmakaya (Priomordial Buddha, Wyl. Kun-tu bzang-po), like many Dzogchen masters until the present who manifested the Rainbow Body (Wyl. 'Ja-lus) before the dissolution into Dharmakaya.
The practice of Tögal after a stability in primordial purity (Wyl. Ka-dak) directly „crosses over” (Wyl. Thod rgal ) it by the realization of spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) through the Four Visions (Wyl. Snang ba bzhi) that accord with the Three Kayas (Nirmanakaya, Sambhogakaya, Dharmakaya) during one’s own life or „crosses over” it after the process of one’s own death during the Bardo of Dharmata (Wyl. Chos-nyid Bar-do) with a realization of Sambhogakaya. The perfect stability in spontaneous accomplishment (Wyl. Lhun-Grub) leads to the attainment of the Body of Light (Wyl. A’od-Phung) in one’s own life and it works as the Great Transference Body (Wyl. Pho-Ba Ch’en-Po) for the benefit of sentient beings. Padhmasambhava, Vimalamitra and tibetan master Chetsun Senge Wangchung because of attainment of the Body of Light (Wyl. A’od-Phung) through Tögal accomplished the Great Transference Body (Wyl. Pho-Ba Ch’en-Po) during one’s own life.
Many practitioners of Dzogchen who not realized Dharmakaya through Trekchö during the process of one’s own death or not realized Sambhogakaya through Tögal during the Bardo of Dharmata can attain Nirmanakaya during the Bardo of Becoming (Wyl. Srid-pa’i Bar-do) when they will reborn in the Pure Lands of Buddhas or can choose in the Bardo of Becoming the next rebirth in the world where they will practice Dzogchen.
There is need to the Three Authentics (Wyl. Tshad ldan gsum) for the Introduction in the Pristine Awareness (Wyl. Rig-pa):
1) authentic empowerment of the genuine master (Wyl. Bla ma byin rlabs tshad ldan),
2) authentic devotion (openness) of the genuine student (Wyl. Slob ma mos gus tshad ldan),
3) authentic instructions of the genuine lineage (Wyl. Brgyud pa’i gdams ngag tshad ldan).
Dzogchen is unique to the Highest Yoga Tantras because of practice of Tögal (Wyl. Thod rgal ) where the Four Lamps (with the light channels, the light drops, the naturally occurring wisdom) are used for arising of realizations of the Four Visions with an experience similar to this after death in the Bardo of Dharmata (Wyl. Chos-nyid Bar-do, the first luminous intermediate state between one’s own death and the next rebirth).
The Four Lamps (Wyl. Sgron ma bzhi):
1) the far-reaching water lamp (Wyl. Rgyang zhags chu yi sgron ma) as a gateway that causes the arising (the three other lamps) through the eyes (with the help of the light channels, Wyl. 'Od rtsa),
2) the lamp of the basic space of awareness (Wyl. Rig-pa dbyings kyi sgron ma) as a ground for the arising of the external (a space of projection for the two following other lamps),
3) the lamp of empty vital essence spheres (Wyl. Thig le stong pa’i sgron ma) as a support (the shape of coloured light-drops, Wyl. Thigle, that join together or form groups and which comes forth inside the second lamp) that activates the arising,
4) the lamp of naturally occurring wisdom (Wyl. Shes rab rang byung gi sgron ma) which is not actually „lighting up” but is the naturally occurring wisdom itself.
The Four Visions (Wyl. Snang ba bzhi):
1) Direct realization of reality itself (Wyl. Chos-nyid mngon sum) when direct perception of reality opens the doors of pure realms (the visions),
2) Increasing experience (Wyl. Nyams gong 'phel ba) of the visions which will result in the Nirmanakaya,
3) Awareness reaching full maturity (Wyl. Rig-pa tshad phebs) of the visions in the Sambhogakaya,
4) Dissolution of mentally designated appearances when even the fixation on reality will fall away and one will behold the visions in the Dharmakaya (Wyl. Chos-nyid du 'dzin pa tsam yang zad pa).
Resources
1. Longchen Rabjam, Tulku Thondup: „The Practice of Dzogchen”, Snow Lion Publications, 2002,
ISBN 1559391790.
2. Jamgön Kongtrul Lodrö Tayé, Sarah Harding: „The Treasury of Knowledge: Book Eight, Esoteric Instructions, A Detailed Presentation of the Process of Meditation in Vajrayana”, Snow Lion Publications, 2007, ISBN 1559392843.
3. Sogyal Rinpoche: „Tibetan Book of Living and Dying”, HarperCollins Publishers, 1993,
ISBN-13 9780062508348.